Sınav Kaygısı

Başarısız olma endişesi olarak adlandırılan sınav kaygısı bireyin sınav esnasında sınava odaklanmasını engelleyen bir takım düşünsel bozukluklardır. Birey sınava girdiği esnada başarısız olacağını düşünür, bir anlamda kendisini başarısız olmaya adapte eder. Düzenli çalışan, her konuda yetkin olan bir öğrenci bile sınavlarda sınav kaygısı yaşadığı için başarısız olabilir. Peki, bu kadar güçlü bir etkiye sahip olan sınav kaygısı nedir?

Sınav kaygısı kişilerin sınava yükledikleri anlamlar ile ilişkilidir. Genellikle mükemmeliyetçi olarak tabir edilen her şeyin en iyisinin olmasını isteyen kişilerde görülür. Zaman azlığından yakınma, ders zorluklarından, sınav sürelerinden ya da sistemden yakınma sınav kaygısının bir diğer görülen özellikleridir. Sınav kaygısı yaşayan kişi hayatının sınava bağlı olduğunu düşünür ve farklı bir alternatifi yoktur.

Sınavı kazanamadığında yaşayacağı utancı, kişilere sınavı kazanamadığını nasıl anlatacağını ve ne kadar üzüleceğini düşünerek kendisini daha da kötü hissettirecek zemini her geçen gün sağlamlaştıran ciddi bir problemdir. Sınav kaygısı yaşadığı için intihar eden öğrencilerin varlığı bu sorunun ne kadar ciddi olduğunu ve önlem alınması gerektiğini gösteren bir tablodur. Peki, veliler ya da öğretmenler sınav kaygısı belirtileri konusunda inceleme yaparken hangi durumları önemseyerek önlem almalıdır? Bu durum oldukça küçük gözlemler ile kendisini gösterdiği için veli ve ebeveynlerin işi zor değildir.

sinav-kaygisi-6

Sınav Kaygısı Belirtileri

Sınav kaygısının nasıl anlaşılacağı konusunda iyi bir gözlem yeterli olacaktır. Sürekli mutsuzluk, endişe, mutlu olamama, daha çok eğlenilen organizasyonların bile cazip gelmemesi, sürekli uyuma isteği ya da uyuyamama problemleri, karın ağrıları, baş ağrıları, belirgin bir şekilde iştahta düşme ya da aksi bir yönde çok fazla yemek yeme, odaklanma problemleri, kendine güvenmeme ve kendisini yetersiz hissetme gibi kendisini gösteren pek çok davranış önemsenmelidir.

Sınav kaygısı yaşayan öğrencilerin başarılarında çok belirgin bir düşüş meydana gelir. Bu düşüş sonrasında öğretmeninden ya da ailesinden yeterli desteği göremeyen öğrenci batmış olduğu sınav kaygısında kendisini daha yalnız, daha anlaşılamaz hisseder ve durum çok daha fazla kötüye gidebilir. Bu durumda sakin olmak gerekir. Gözlem yapmak ve sorunun büyüklüğünü analiz etmek ilk yapılacakların başında gelir. Bu süreçte öğrencinin kesinlikle üzerine gidilmeden, baskı kurulmadan ne hissettiği anlaşılmaya çalışılır. Peki, öğrenciyi bu hale getiren sınav kaygısının nedenleri nelerdir?

Sınav Kaygısının Nedenleri

Sınav kaygısının neden bu boyutta olduğu sınavın önem derecesi ile ilgilidir. Gerçek olmayan varsayımlar ile başlayan bu kaygı büyüyerek bireyi etkisi altına alır. Bu nedenlerin başında anne babanın ya da öğretmenin sınav hakkında söylediklerini aşırı büyütme olarak algılaması sonucunda stres yaratma davranışı yer alır. Kendisine güvenmeyen kişilerde görülen bu durum ”zaten bu sınavı kazanamam” düşünceleri ile perçinlenir. Her geçen gün artan bu endişe aslında bir korkudur. Başarısızlığa gün gün yaklaştığını düşünen aday sınav hakkında sorulan sorular ile gerilir, sınav konusu açıldığında ortamı terk eder ya da suskunlaşır. Bu durumlar sınav kaygısının büyümesine yol açarken daha kompleks bir yapıya dönüşmeye başlar. Bu aşamada öğrenciye yardımcı olmak gerekir. Peki, nasıl yardımcı olunur, sınav kaygısı nasıl yenilir?

sinav-kaygisi-3

Sınav Kaygısı Nasıl Yenilir?

Önemli Olanın Sınav Değil Kendisi Olduğunu Hissettirin

Sınavlar hayatta önem taşır. Kimi zaman bir soru ya da bir puan, farklı bir meslek için yeterli puan alınamadığı için daha farklı bir hayat yaşanacağını düşündürür. Ancak bunların hiç birisi birey kadar önemli değildir. Pek çok anne baba sınav zamanlarında çocuklarının psikolojilerini görmez. Çocuklarının önüne geçen sınav sadece bir basamaktır. Bunu çocuğuna hissettiren ailelerin acilen bu sorunu görüp ortadan kaldırması gerekir. Çocuklarını sadece başarılı olduğunda değil başarısız olduğunda da seveceklerini hissettirerek, yanında olmak gerekir.

Kendisine Olan Güveni Açığa Çıkararak Desteklemeler Yapın

Sınav kaygısı yaşayan öğrencinin başarısız bir öğrenci olduğunu söylemek yanlış olur. Umursamayan kişiler bu kaygıyı yaşamaz. Daha çok başarılı olmak isteyen kişilerde görülen bu kaygının yerine bireyin kendisini yönetebilmesini sağlayacak telkinlerde bulunmak gerekir. Bunu yaparken kuru kuru bir anlatım değil, samimi ve güven veren bir duruş sergilenmelidir. Daha önce üstesinden gelinen zorluklardan örnekler vererek kişinin bu güce sahip olduğuna olan inancı pekiştirilmelidir.

Sınav Başarısızlığının Bir Yıkım Olmadığı Gösterilmelidir

Sınavlarda başarısız olacağını düşünen kişinin farklı seçenekleri olduğunu bilmesi gerekir. Kendisini labirentte gören kişi sınavı tek bir çıkış yolu olarak görür. O kapının açılmayacağı için endişe duyar. Hayatta farklı farklı seçenekler olduğunu, başarısız olduğu varsayıldığından bunun dünyanın sonu olmadığını, tekrar deneyebileceğini, eğer isterse farklı alanlarda da başarılı olabileceği gibi alternatiflere yönlendirilerek kaygının azalması sağlanır. Bunları yaparken çok dikkatli davranmak gerekir. Çünkü birey bu dönemde fazlaca gözlemcidir, alıngan bir yapı içerisindedir. Bir görev gibi değil içten bir dokunuş bile bu karmaşadan çıkarmaya yetebilir.

Daha Ulaşılabilir Sınav Programları Hazırlanmalıdır

Sınav planlamalarında hazırlanan çalışma çizelgeleri çok ağır ise, öğrenci ne yaparsa yapsın bu tempoyu yakalayamıyor ise başarısız hisseder. Bu nedenle öğrencinin daha etkin bir çalışma sistemine ihtiyacı vardır. Gerçekçi bir program ile öğrencinin temposuna minik eklemeler yapılabilir. Bu durum çalışmaya alışmış olan öğrenciyi çok etkilemeyecektir. Ancak kaldırabileceğinden ağır yükler ile donatılan her insan gibi öğrenci de bu ağırlığı taşıyamaz. Sistemli bir şekilde normal bir tempodan büyüyen bir tempoya yavaşça geçmek daha kolay olacaktır.

Düzenli Beslenme Düzenli Uykunun Önemi Göz Ardı Edilmemelidir

Besinler bireylerin almaları gereken vitamin ve mineraller bakımından çok önemlidir. Yeterli ve dengeli beslenemeyen kişilerde kaygılar, korkular daha çok görülür. Düzenli uyumayan öğrencilerin düzenli uyumaları için gerekirse aile olarak bir yatma saati belirlenir. Bir süre sonrasında daha kolay uygulanacak olan bu program çok önemlidir. Sağlam ve zinde bir kafa yapısı algı yönünden daha açık olacaktır.

sinav-kaygisi-4

Zamanı Verimli Kullanmak Gerektiği Unutulmamalıdır

Sınav zamanı ortalama olarak hep aynı zamanlara denk gelir. Henüz sınav takvimi açıklanmamışsa bile yaklaşık olarak bir program yapılarak net bir tarih aralığında çalışılması gereken konular belirlenmeli ve denemeler de belli aralıklar ile yapılmalıdır. Bu durum eksikleri vakit kaybetmeden görmeye ve açık büyümeden kapatmaya yarar. Bu şekilde birey kendisini konulara ve derslere daha çok hakim hisseder.

Ödüllendirme Sistemi Kararında Kullanılmalıdır

Ödül olarak belli aralıklar ile küçük sürprizler yapmak ya da birlikte zaman geçirmek gibi eylemler öğrenciyi mutlu eder. Tekrar böyle bir başarı yakalamak için daha verimli çalışır. Ancak bunun dozu iyi ayarlanmalıdır. Ödüle bağımlılık oluşmaması için ödülü şaşalı bir şekilde sunmak yerine daha orta karar bir duruş ile teslim edilmelidir. Ödülü itibarsızlaştırmak da tam tersi bir etki yaratacağı için ödül konusunda öğrencilerin yapısına göre bir eylem belirlenmesi gerektiğini göz ardı etmemek gerekir.

Olumlu Düşüncelere Yer Vermek Gerekir

Olumlu düşünmek sonucu belirleyen etkenler arasında yer alır. Bu güce yönelik çalışmalar yapmak, destelemek, motive etmek önemli ayrıntılardır. Sınav süreçlerinden önce bireyi rahatlatacak eylemler yapmak, başarısını açığa çıkaracak konuşmalar ya da heveslendirme konuşmaları yapmak işe yarayacaktır. Bunu yaparken koşullu bir mutluluktan bahsedilmemelidir. Bireyin bu durumun üstesinden geleceğine ilişkin kontrollü mesajlar verilmelidir. Bu şekilde daha sağlıklı bir sınav süreci atlatılmış olacaktır.

Buraya tıklayarak sınav kaygısı ile ilgili videoyu izleyebilirsiniz.

Bir önceki yazımız olan Olumlu Düşünme Teknikleri başlıklı makalemizde olumlama örnekleri, olumlama tekniği ve Olumlu Dusunme Teknikleri hakkında bilgiler verilmektedir.

Yorum Yap