Zatürre (Pnömoni) Hakkında Bilinmesi Gerekenler

Zatürre akciğerin bir veya her iki yanında görülebilen bir enfeksiyon çeşididir. Bakteriler, virüsler ve mantarlar bu hastalığa neden olabilir. Örneğin son zamanlarda karşılaştığımız korona virüsün bu hastalığa yol açtığı bilinmektedir. 

Enfeksiyon, akciğerlerinizdeki alveol adı verilen hava keselerinde iltihaplanmaya neden olur. Bu hastalık sonucu alveollerin içi sıvı ve irinle dolar ve bu durum da zatürre sonucu nefes almayı zorlaştırır. Bu makalede bazı yerlerde “zatürre” kelimesi yerine Latince ifadesi “pnömoni” kelimesi kullanılacaktır.

zaturre-2

Zatürre Bulaşıcı Mıdır?

Zatürreye neden olan mikropların bulaşıcı olduğu bilinmektedir. Bu durum, zatürrenin kişiden kişiye yayılabileceği anlamına gelmektedir. Hem viral zatürre hem de bakteriyel pnömoni(zatürre), hapşırma veya öksürük sonucu yayılan ve havaya bulaşan damlacıkların solunması yoluyla çevreye ve diğer insanlara bulaşabilir. Bu tür zatürreler, zatürreye neden olan bakteri veya virüslere maruz kalmış yüzeylerle veya nesnelerle temas edilerek de alınabilir. Mantar sebebi ile ortaya çıkan zatürrenin kişiden kişiye yayılmayacağı düşünülmektedir.

Zatürre Belirtileri

Zatürre belirtileri hafif bile olsa hayatı tehdit edebilir. Pnömoninin en yaygın belirtileri şu şekildedir:

  • Balgamlı öksürük
  • Ateş
  • Terleme veya titreme gibi belirtiler
  • Günlük aktiviteler sırasında veya dinlenme esnasında bile görülen nefes darlığı
  • Soluk alış verişinde veya öksürük sırasında daha kötü beliren göğüs ağrısı
  • Yorgunluk hissi
  • İştah kaybı
  • Midede bulantı hissi ya da kusma
  • Başta oluşan ağrı

Beliritiler yaşa ve genel sağlık durumuna göre değişebilir:

5 yaşın altındaki çocuklarda hızlı soluk alıp verme veya nefes sırasında hırıltı görülebilir. Bebeklerde hiçbir belirti görülmeyebileceği gibi, bazen kusma, enerjisizlik veya yeme içme sorunları yaşanabilir. Yaşlılarda daha hafif belirtiler görülebileceği gibi düşük vücut sıcaklıkları yaşlı insanlarda zatürre belirtilerini gizleyebilmektedir, bu da sonradan olumsuz sonuçlara yol açabilmektedir.

zaturre-5

Zatürre Nedenleri

Zatürreye neden olabilecek çeşitli bulaşıcı nedenler vardır. Bunlar şöyle sıralanabilir:

  • Bakteriyel pnömoni

Bakteriyel pnömoninin en yaygın nedeninin Streptococcus pneumoniae bakterisi olduğu bilinmektedir.

  • Mikoplazma pnömoni
  • Haemophilus influenzae
  • Legionella pneumophila
  • Viral pnömoni

Solunum virüsleri sıklıkla pnömoniye neden olur. Bazı örnekleri şöyle sıralayabiliriz:

  1. Grip
  2. Solunum sinsityal virüsü (RSV)
  3. Rinovirüsler (soğuk algınlığı)
  • Viral Pnömoni

Viral pnömoni genellikle daha hafif belirtiler gösterir ve tedavi olmadan bir – üç hafta içinde düzelebilir.

zaturre-6

Ayrıca Korona Virüsün de zatürreye yol açtığı bilinmektedir.

  • Mantar Pnömonisi

Toprak veya kuş dışkısında meydana gelen mantarlar çoğu zaman zayıf bağışıklık sistemi olan kişilerde zatürreye neden olurlar. Zatürreye neden olabilecek mantar örnekleri şunlardır:

  • Pneumocystis jirovecii
  • Cryptococcus türleri
  • Histoplazmoz türleri

Zatürre Türleri

Zatürre, nereden veya nasıl bulaştığına göre de sınıflandırılabilir.

  • Hastane kaynaklı pnömoni

Bu tip bakteriyel pnömoni hastanede bulunulduğu sırada bulaşır. Söz konusu bakteriler antibiyotiklere daha dirençli olabileceğinden diğer tiplerden daha ciddi belirtiler gösterebilir.

  • Topluluk kökenli pnömoni

Topluluk kökenli pnömoni, tıbbi veya kurumsal bir ortamın dışında edinilmiş pnömoniyi ifade eden zatürre çeşididir.

  • Ventilatör Kaynaklı Pnömoni

Ventilatör kullanan insanlarda, ventilatörden yayılan etken maddelerle pnömoni semptomları görülebilmektedir.

  • Aspirasyon pnömonisi

Aspirasyon pnömonisi, yiyecek, içecek veya tükürük salgısından akciğerlere bakteri solunduğunda ortaya çıkar.

Zatürre Tedavisi

Tedavi sahip olunan pnömoni tipine, zatürrenin ne kadar şiddetli olduğuna ve genel sağlığa bağlı değişebilecektir.

Reçeteli İlaçlar

Doktorlar zatürre tedavisi için ilaç yazabilir. İlaçlar, zatürrenin özel nedenine bağlı değişebilecektir. Oral antibiyotikler çoğu bakteriyel pnömoni vakasını tedavi edebilir. Daha iyi hissetmeye başlasanız bile her zaman tüm antibiyotik kürünü tamamlamak gerekir. Bunun aksini yapmak enfeksiyonun tamamen temizlenmesini önleyebileceği gibi ileride gerçekleşecek tedaviyi zorlaştırabilecektir.

Antibiyotik ilaçlar virüsler üzerinde çalışmaz. Bazı durumlarda, doktor bir antiviral ilaç yazabilir. Bununla birlikte, bir çok viral pnömoni vakasının evde bakım ve dinlenme ile kendi kendine geçtiği bilinmektedir.

Anti-fungal ilaçlar mantar pnömonisine engel olmak için kullanılır. Enfeksiyonu temizlemek için bu ilacı birkaç haftalık süreyle almak gerekebilecektir.

Evde Bakım

Doktorlar ayrıca gerektiğinde ağrı ve ateşi hafifletmek için ağrı kesici ve ateş düşürücüler, öksürüğü azaltmak için de öksürük ilacı önerebilir. Öksürüğün akciğerlerdeki sıvıyı uzaklaştırmaya yardımcı olduğunu unutmamak gerekir, bu yüzden tamamen ortadan kaldırmak doğru olmayabilir. Verilen öksürük ilacının öksürüğü tamamen kesmediğinden işe yaramadığını düşünerek ilacı bırakmak yanlış olur.

Çok fazla dinlenme ve bol miktarda sıvı tüketiminin tedaviye yardımcı olduğu ve zatürre hastalığının nüksetmesini engellediği bilinmektedir.

Hastaneye Yatırma

Belirtiler çok şiddetli ise veya başka sağlık sorunları da varsa, hastaneye yatırılma gerekebilir. Hastanede doktorlar kalp atış hızını, ateşi ve nefesi takip eder. Hastane tedavisi şunları içerebilir:

  • Damar yoluyla enjekte edilen intravenöz antibiyotikler
  • Spesifik ilaçların doğrudan akciğerlere verilmesi veya oksijen seviyesini en üst düzeye çıkarmak için nefes egzersizleri yapmayı öğretmeyi içeren solunum tedavisi
  • Kan dolaşımındaki oksijen seviyesini kontrol etmek için oksijen tedavisinde bulunma

Pnömoni Risk Faktörleri

Herkes zatürre olabilir, ancak bazı grupların daha yüksek riski vardır. Bu gruplar şunlardır:

  • 0 – 2 yaş bebekler
  • 65 yaş ve üstündekiler
  • Steroid kullanımı veya bazı ilaçların kullanımı nedeniyle bağışıklık sistemi zayıflamış olanlar
  • Astımı bulunanlar, kistik fibrozu, diyabet veya kalp yetmezliği gibi bazı kronik tıbbi sorunları olanlar
  • Yakın zamanlarda soğuk algınlığı veya grip benzeri enfeksiyonları geçirenler
  • Yakın zamanda hastanede yatmış veya uzun süre bulunmuş olanlar
  • İnme sorunu yaşayan, yutma problemleri olan veya hareketsizliğe yol açan bir rahatsızlığı bulunanlar
  • Sigara kullananlar
  • Kirli hava soluyan, duman ve belirli kimyasallar gibi akciğeri tahriş edici maddelere maruz kalan insanlar

Pnömoni Önlemleri

Çoğu durumda zatürre önlenebilir. Aşı zatürreye karşı en önemli önlemlerden biridir. Zatürreyi önlemeye yardımcı olabilecek iki aşı olduğu bilinmektedir; Prevnar 13 ve Pneumovax 23 aşılar. Bu iki zatürre aşısı, zatürreye yol açan bakterilerin neden olduğu zatürre ve menenjit gibi hastalıklara karşı korumaya yardımcı olmaktadır. Bu aşılardan hangisinin kullanılacağına doktor karar vermelidir.

Grip Aşısı

Zatürrenin sıklıkla grip komplikasyonları sonucu meydana geldiği bilinmektedir, bu nedenle her yıl grip aşısı yaptırmak faydalı olabilecektir. Güvenilir sağlık kaynakları, 6 aylık çocuklar ve daha büyük olan herkesin, özellikle grip riski altında olanların grip aşısı yapmasını önerir.

Haemophilus Influenzae Tip B (Hib) Aşısı

Bu aşı, zatürre ve menenjite neden olabilen bir bakteri türü olan Haemophilus influenzae tip b (Hib)’a karşı koruma sağlayan aşı türüdür. Şu kişilere önerilmektedir:

  • 5 yaşın altındaki tüm çocuklara
  • Belirli bazı kronik sağlık sorunları olan yetişkinlere veya daha önce aşı olmamış büyük çocuklara
  • Kemik iliği nakli yapılmış olanlara

Aşılar zatürre hastalığını engellemede önemli bir önlem olsa da aşılar tüm zatürre vakalarını önlemeyebilir. Ancak aşı olunduğunda, hastalık daha hafif ve daha kısa bir sürede oluşup sona erebilir. Ayrıca aşı komplikasyon riskini daha da düşürebilecektir.

Aşı Haricinde Alınabilecek Önlemler

Aşılamaya ek olarak, pnömoniden kaçınmak için yapabilecek başka önlemler de vardır:

  • Eğer sigara içiliyorsa bırakılmalıdır. Sigara içmek, özellikle zatürre olmak üzere solunum yolu enfeksiyonlarına karşı kişinin daha duyarlı olmasına neden olur.
  • Eller düzenli olarak sabun ve su ile yıkanmalıdır.
  • Öksürük ve hapşırıkları peçete veya kol yardımıyla örtmek gerekir. Bundan sonra örtmek için kullanılan nesnleri derhal çöpe atmak gerekir.
  • Bağışıklık sistemini güçlendirmek adına daha sağlıklı bir yaşam tarzına başlamak zatürreye yakalanmamak veya zatürre sorununu atlatmak için önemli bir önlemdir. Yeterince dinlenmek, sağlıklı bir diyet yapmak ve düzenli egzersiz yapmak gerekir. Aşı ve ek önlemlerle birlikte, zatürre olma riski azaltılabilecektir.

Bir önceki yazımız olan Bağışıklık Sistemi Nasıl Güçlendirilir? başlıklı makalemizde bağışıklığı artıran gıdalar, bağışıklığı artırmak ve vücud direncini artırmak hakkında bilgiler verilmektedir.

Yorum Yap